Koronawirus – zebrane informacje
Od kilku miesięcy walczymy z pandemią – epidemią obejmującą 190 krajów wywołaną przez koronawirus SARS-CoV-2. W mikroskopie elektronowym otoczka wirusa wyglądem przypomina koronę – stąd jego nazwa. Nie jest to pierwsze zetknięcie się świata z tą grupą patogenów, w 2002 roku miała miejsce epidemia spowodowana SARS- CoV, dotknęła 30 krajów, zainfekowanych zostało wtedy ponad 8000 osób z czego ponad 750 zmarło.
Koronawirusy zdarzają się u zwierząt będąc przyczyną różnorodnych zachorowań dotyczących układu oddechowego i pokarmowego, a także nerwowego. Wiele zakażeń przebiega też bezobjawowo. Wirusy te często mutują i mają dużą zdolność do zakażania nowych gatunków. Wszystkie poznane dotąd koronawirusy powodujące zakażenia u ludzi są wirusami pierwotnie zakażającymi układ oddechowy, a objawy kliniczne o innej lokalizacji występują bardzo rzadko.
Koronawirus SARS-CoV-2 wywołuje chorobę COVID-19.
Typowe objawy – objawy grypopodobne, złe samopoczucie, „łamanie w kościach”, bóle mięśniowe, suchy kaszel, gorączka (około 38 stopni C). U osób predysponowanych może wystąpić zapalenie płuc z dusznością, bólem w klatce piersiowej, pogorszenie następuje zwykle po około tygodniu od pierwszych objawów.
Rzadko wirus ten powoduje : katar, kichanie, ból gardła (tylko u 5% badanych) , „zatkany” nos.
Nietypowe objawy – u około 30% zakażonych obserwuje się zaburzenia węchu (anosmia) i zaburzenia smaku (dysgeuzja).
Średni okres wylęgania to 5-6 dni, ale rozpiętość może być między 2-14 dni od kontaktu. Choroba jest bardzo zakaźna: jedna osoba może zakazić cztery inne (dla porównania: grypa sezonowa – 1 osoba infekuje 1-3 innych, w przypadku odry – 1 osoba może zainfekować nawet 12-18 osób). Częściej zakażeniom ulegają mężczyźni.
Zachorować mogą wszyscy, również dzieci i młodzi dorośli, jednak SARS-CoV-2 najgroźniejszy jest dla osób starszych i tych obarczonych chorobami współistniejącymi (nadciśnienie, cukrzyca, choroby obniżające odporność w tym nowotworowe). W łagodnej postaci choroba utrzymuje się około 2 tygodni, w ciężkiej między 3-6 tygodni. Śmiertelność około 2% – 6 % w zależności od kraju (w przeważającej większości dotyczy osób w podeszłym wieku i obciążonych innymi chorobami).
Wirus przenosi się drogą kropelkową, przez wydzielinę osoby zainfekowanej (np. ślina, wydzielina z nosa, łzy, mocz). Uwaga! Można się zarazić również od osoby bezobjawowej. Patogen utrzymuje się na powierzchniach zanieczyszczonych np. w wyniku kaszlu osoby chorej – w sprzyjających warunkach nawet do 72 godzin (na gładkich powierzchniach utrzymuje się dłużej, najdłużej na plastiku i stali nierdzewnej). Nie ma jednoznacznych wyników potwierdzających czy wirus utrzymuje się w powietrzu gdzie przebywała wcześniej osoba chora.
Nie zawsze ujemny wynik testu świadczy o braku infekcji, zdarzają się wyniki fałszywie ujemne (za wcześnie pobrany materiał do badań, niewłaściwy jego transport, źle pobrana próbka itp).
Jak się zabezpieczyć :
Podstawa to mycie rąk przy użyciu ciepłej wody i mydła – wobec wirusów „otoczkowych” daje to zdecydowanie lepszy efekt niż używanie popularnych żeli do dłoni (nie zawierających alkoholu). Po umyciu dłonie należy zdezynfekować preparatem na bazie alkoholu (min 60 % alkoholu etylowego lub >75% propranolu). Do przemywania powierzchni można zastosować podchloryn sodu w stężeniu >0,1%.
Ograniczenie dotykania twarzy – ust, nosa, oczu. Dotknięcie zanieczyszczonej powierzchni, a potem dotknięcie ust, oczu lub nosa może być źródłem infekcji.
Wskazane jest zaprzestanie palenia. Oprócz oczywistego obciążenia układu oddechowego jakie powoduje palenie tytoniu, nałóg ten stwarza dodatkową okazję dotykania ust, a co za tym idzie przeniesienia zakażenia.
Ważne jest utrzymanie odpowiedniego dystansu 1,5-2 metrów od innych ludzi (potencjalnie zarażonych). Rękawiczki jednorazowe również pomogą odgraniczyć rozprzestrzenianie się wirusa, ważne jest prawidłowe ich zdejmowanie!
Maski powinny nosić osoby chore! (to zalecenie WHO), by zmniejszyć wydalanie wirusa do środowiska tym samym transmisję na innych ludzi. Osobę zdrową zwykła maska szyta (obecnie popularne), czy nawet chirurgiczna nie chroni przed zakażeniem, chyba że jest to maska ze specjalnym filtrem. W niektórych krajach jest odgórny obowiązek noszenia masek, możemy się zastanowić czy ma to sens? Biorąc pod uwagę fakt, że u 80% zakażonych przebieg choroby jest bezobjawowy lub skąpoobjawowy, każdy może być potencjalnym źródłem zakażenia. Wynika z tego, że w przestrzeniach użyteczności publicznej jednak powinniśmy nosić maskę- jeżeli nie dla siebie, to z uwagi na bezpieczeństwo innych.
Na czas epidemii najlepiej zrezygnować z biżuterii zwłaszcza tej na dłoniach, gdyż nie jesteśmy w stanie dokładnie zdezynfekować dłoni ozdobionej pierścionkami. Rezygnujemy również z kolczyków, wisiorków – które często bezwiednie dotykamy, poprawiamy, nieświadomie dotykając przy tym twarzy.
Bardzo ważny jest zdrowy tryb życia w tym odpowiednia ilość wypoczynku tak by jak już wirus nas zaatakuje organizm mógł się sam bronić.
dr n.med. Ewa Woś-Wasilewska